Uzasadnienie społeczne
Polskę zamieszkuje 38,4 mln osób, z czego 22 mln osób ma prawo jazdy, co stanowi 67% osób powyżej 15 roku życia. W Polsce jest 22,5 mln samochodów osobowych. Rocznie ok. 430 000 osób ubiega się o prawo jazdy. Działa 5 300 szkół jazdy, 23 000 instruktorów, 2 000 egzaminatorów, a egzaminy odbywają się w 81 miastach.
Według danych Policji w 2018 r. w 31 674 wypadkach drogowych zginęły 2 862 osoby, a rannych zostało 37 359 osób, w tym ciężko 10 963. W tym samym roku zgłoszono 436 414 kolizje. W rzeczywistości liczba kolizji może być znacznie wyższa, gdyż niejednokrotnie ich uczestnicy nie powiadamiają o tym Policji.
Sprawcami 27 556 wypadków były osoby kierujące pojazdami, co stanowi 87% ich liczby. Wśród sprawców/kierujących dominują osoby młode (18-24 lata), w przypadku których okres między ukończeniem szkolenia i uzyskaniem uprawnień do kierowania nie jest dłuższy niż średnio 2 lata. W 2018 r. byli oni sprawcami 5 113 wypadków, co stanowi 18,6% wypadków powstałych z winy kierujących.
Wprawdzie liczba wypadków drogowych od kilku lat ma tendencję spadkową, niemniej tempo tego spadku jest niesatysfakcjonujące i wciąż Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc w Europie pod względem poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Wydaje się, że obecną tendencję spadkową zawdzięczamy przede wszystkim programowi modernizacji polskiej sieci drogowej realizowanemu w oparciu o unijne fundusze strukturalne i inwestycyjne.
Na spadek liczby wypadków drogowych z pewnością wpłynęła także poprawa egzekwowania przestrzegania zasad ruchu drogowego, w tym stała rozbudowa automatycznego nadzoru nad ruchem drogowym, zmiana polityki karnej w szczególności wobec nietrzeźwych kierowców, edukacyjne działania Krajowej Rady BRD, a także aktywność w tym zakresie organizacji pozarządowych.
Działania te prowadzone są już na tyle efektywnie, że w celu przyspieszenia tempa spadku liczby wypadków drogowych konieczne jest rozszerzenie obszarów aktywnego działania, w tym wskazanie najbardziej wrażliwych miejsc, gdzie zmiany o charakterze systemowym przełożyłyby się na znaczne obniżenie liczby zabitych i rannych na polskich drogach.
Zważywszy, że najsłabszym ogniwem ruchu drogowego są kierujący pojazdami, w szczególności młodzi kierowcy, potrzebne są zmiany
w zakresie systemu uzyskiwania uprawnień do kierowania pojazdami tak, aby podnieść poziom kwalifikacji tej grupy uczestników ruchu drogowego.
Dotychczasowe działania ukierunkowane były na rozwiązania o charakterze formalnym i dotyczyły przede wszystkim:
- uprawnienia do kierowania
- wymagane w procesie uzyskiwania uprawnień dokumenty i ich obieg
- reglamentacja prowadzonej działalności gospodarczej w obszarze uzyskiwania uprawnień
- formalne wymagania wobec osób uczestniczących w procesie uzyskiwania uprawnień (instruktorzy, lekarze, psycholodzy, egzaminatorzy itp.)
- rozwiązania organizacyjne związane z przeprowadzaniem egzaminów państwowych
- nadzór administracji publicznej nad procesem szkolenia, badaniami lekarskimi i psychologicznymi oraz egzaminowaniem
- nadzór nad kierującym.
Takie podejście – co do zasady potrzebne i idące w dobrym kierunku – okazuje się być niewystarczające, a w szczególności niezapewniające standaryzacji procesu uzyskiwania uprawnień do kierowania pojazdami na odpowiednim, społecznie pożądanym poziomie. Dla przykładu można wskazać szkolenie kierowców. Oprócz instruktorów i wykładowców wykonujących swoje zadania na najwyższym referencyjnym poziomie, są na rynku instruktorzy szkolący w sposób zaledwie umożliwiający spełnianie wymagań formalnych określonych przez organy administracji publicznej.
Podobne zjawisko ma miejsce w procesie egzaminowania osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami oraz podczas szkolenia osób, które już mają prawo jazdy. Dochodzi wręcz do sytuacji, w której te same zasady ruchu drogowego są interpretowane podczas egzaminu państwowego w odmienny, zależny od regionu lub konkretnego WORD-u sposób. Te
i inne negatywne zjawiska skutkują niedostatecznym przygotowaniem młodych kierowców do uczestnictwa w realnym ruchu drogowym.
Więcej w Założeniach samorządu zawodowego.
